W wyniku Powstania Wielkopolskiego, Poznańskie przechodzi pod polską administrację, a Golenhofen znów staje się Golęczewem. Na początku lat 20-tych większość niemieckich osadników wyjeżdża do Niemiec, sprzedając gospodarstwa Polakom z różnych regionów Polski. Kilkanaście niemieckich rodzin zostaje, częściowo asymilując się z polską ludnością. Według relacji mieszkańców, stosunki między dawnymi kolonistami a Polakami były poprawne, a czasami nawet przyjazne.
We wsi powstają polskie organizacje. Od 1921 roku działa polska ochotnicza straż pożarna (jej prezesem był Walenty Siennicki, zamordowany przez Niemców podczas II wojny). W 1922 roku powstało kółko rolnicze, wspólne z Zielątkowem (długoletni prezes – Julian Wygachiewicz; wykonane na podwórzu gospody zdjęcie przedstawia 10-lecie organizacji).
Symbolem odnowienia polskości Golęczewa była figura Matki Boskiej, postawiona w 1928 roku – z okazji 10-lecia niepodległości – w centralnym punkcie wsi.
W 1939 roku zaczęła się niemiecka okupacja. Podczas II wojny św. część polskich mieszkańców zostaje przymusowo wysiedlona, a ich domy zajmują Niemcy (część to rodziny dotychczasowych mieszkańców; a do części sprowadzają się zupełnie obcy przybysze z innych stron, m.in. z zajętej przez Sowietów Besarabii).
Kilku Polaków ginie w czasie wojny w różnych okolicznościach – ich śmierć upamiętnia tablica pod figurą NMP. Sama figura zostaje w obawie przed zniszczeniem przez Niemców zdemontowana i ukryta w stodole Wygachiewiczów.
Zobacz wpisy
1939: Miłość poety w Golęczewie
Poezja romantyczna w Golęczewie, w przededniu II wojny – brzmi intrygująco. Na wiersze Jana Króla trafiłem zupełnym przypadkiem. Jak miała na imię muza młodego poety? Jan Główka (od 1980 r. używał nazwiska Król; fot. Zamosconline.pl) urodził się w 1918 roku w przysiółku Grobla Nawoska koło wsi Nawóz na Roztoczu. Po…
Lata 20, lata 30te: Album Stanisławy Zuban i rodziny Woźniak
Zdjęcia z archiwum rodziny Woźniak prezentują Golęczewo lat 20 i 30-tych. Oglądamy je tutaj dzięki uprzejmości pani Stanisławy (Steni) Zuban, wnuczki Michała i Magdaleny Woźniaków. Michał Woźniak i Magdalena z d. Antkowiak poznali się w Zagłębiu Ruhry, dokąd wyjechali za chlebem. W Westfalii, przed I wojną, przyszły na świat ich…
Gustawa Janicka, z Golęczewa przez Ravensbrück i Oświęcim
O przedwojennej kierowniczce szkoły w Golęczewie dotychczas nie było wiadomo zbyt wiele. Jedno zdjęcie, strzępy wspomnień najstarszych Golęczewian. Teraz dowiadujemy się dużo więcej – chociaż wciąż są to suche fakty, poruszające wyobrażnię. Ile musiała przeżyć kobieta, która przeszła Fort VII, dwa razy Ravensbrück, do tego Oświęcim i Majdanek? Na początku…
Badania sondażowe „Pomostu” na golęczewskim cmentarzu
1 sierpnia br. Pracownia Badań Historycznych i Archeologicznych „Pomost” z Poznania prowadziła poszukiwania zbiorowego pochówku żołnierzy niemieckich z 1945 r. Punktem wyjścia do badań były zachowane relacje dwóch mieszkanek wsi, które były świadkami zaimprowizowanego pogrzebu. W komunikacie „Pomostu” czytamy: „Celem tych prac jest ujawnienie zbiorowego pochówku żołnierzy niemieckich, a w…
Henryka Wygachiewicz-Rewers: Wspomnienia cz. 3 – II wojna
Przed nami trzecia część wspomnień Henryki Rewers z Tysiąclecia 2a, nagranych w 2003 roku. Pani Henryka opowiada szczegółowo, jak przebiegało wysiedlenie rodziny Wygachiewiczów z Golęczewa. Wysiedlenie z Golęczewa Wysiedlenia zaczęły się jakoś latem 1941 roku. Pierwsi wysiedleni zostali Janakowski, Styczyński i Cyplik. U nas nie było raczej wywózki do Generalnej…
Henryka Wygachiewicz-Rewers: Wspomnienia cz. 2 – życie szkolne i społeczne
Oto druga część wspomnień golęczewskiej seniorki, nagranych w 2003 roku. Mieszkanka domu przy Tysiąclecia 2a opowiada o golęczewskiej szkole, uroczystościach i zabawach w gospodzie, a także o zwyczaju chodzenia „po proszonym”. Życie szkolne W ciągu roku szkolnego wciąż coś się działo. Wrzesień, październik i na 11 listopada już akademia. Na…
Henryka Wygachiewicz-Rewers: Wspomnienia cz. 1 – relacje z niemieckimi sąsiadami
W kwietniowy dzień 2003 roku ze śp. Henryką Rewers rozmawiał Damian Weymann, pytając o wspomnienia z przedwojennego Golęczewa i wysiedlenie podczas II wojny. Po ponad 20 latach, na podstawie nagrania z tego wywiadu, zredagowałem wybrane fragmenty o życiu w Golęczewie. To prawdziwy skarb – bezpośrednia relacja świadka tamtych odległych już…
Edward Wojciechowski, Czesław Fijak – przywrócić twarze ofiar wojny
Na pamiątkowej tablicy pod figurą NMP widnieje kilka nazwisk polskich ofiar II wojny światowej. Dwie z nich odnajdziemy na fotografii z rodzinnego archiwum Jerzego Maciaszka. Rodzina Wojciechowskich sprowadziła się do Golęczewa prawdopodobnie w 1922 roku, wkrótce po narodzinach syna Edwarda. Wojciech i Julianna z d. Kolata kupili gospodarstwo i dom…
1940: Naziści filmują w Golęczewie
Zachowane filmowe ujęcia z czasów II wojny, nawet w większych miastach, należą do rzadkości. Myśl o tym, że gdziekolwiek istnieje tak stare nagranie z Golęczewa, wydawałaby się nierealna. A jednak! W propagandowym filmie, nakręconym na zlecenie NSDAP i Reichsjugendführung, odnalazłem kilkunastosekundowy fragment nagrany w okupacyjnym Golenhofen. Niemy film „Ostland -…
Irena Kuberacka-Kozieł: Wspomnienie o rodzinie Wolter
Niemiecka rodzina Wolter mieszkała do 1945 roku w skromnym domu na ul. Tysiąclecia 4. W czasie wojny pracowała u nich Irena Kuberacka(-Kozieł). Wspomnienie o pracy u Wolterów, zachowane w pamięci rodziny, pokazuje jak trudnych wyborów musieli ludzie dokonywać podczas wojny – również Niemcy. Informacje spisała ze wspomnień rodziny wnuczka Ireny,…
1945: Golęczewianie dobijają hitlerowskiego gada
To było dokładnie 80 lat temu. 19 stycznia 1945 roku niemiecka ludność uciekła z Golęczewa przed nadciągającym frontem. Kilka tygodni później między Golęczewem i Zielątkowem rozegrała się bitwa z niedobitkami niemieckiego wojska, wycofującymi się z oblężonego Poznania. W walkach uczestniczyły dziesiątki golęczewian. Do tego czasu przenosi nas relacja, zawarta w…
Korzeniewscy: z Golęczewa na nieludzką ziemię w Uzbekistanie
Przed niemal stuleciem Mieczysław i Jadwiga Korzeniewscy przez kilka lat mieszkali w Golęczewie. Tragiczną historią tej rodziny podzielił się ich prawnuk, Michał Rzepka. Mieczysław Korzeniewski (ur. w 1884 r. w Żninie) był znanym działaczem społeczno-politycznym. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wszedł w skład władz Komitetu Obrony Górnego Śląska, organizacji patriotycznej…
1940: Wehrmacht w Golęczewie i Ocieszynie
Jest mroźny luty, kilka miesięcy po niemieckiej inwazji na Polskę. Nieznany żołnierz w mundurze Wehrmachtu odwiedza Golenhofen, Truppenfeld czyli Chludowo, a następnie Augenfelde, zwane niegdyś Ocieszynem. Robi pamiątkowe zdjęcia. Ponad 80 lat później album żołnierza trafia do rąk handlarza w Kanadzie. Ten wystawia zbiór fotografii na portal aukcyjny – każde…
Niemcy besarabscy w Golęczewie
31 sierpnia br. naszą wieś odwiedzili przedstawiciele Bessarabiendeutscher Verein – stowarzyszenia upamiętniającego tradycje społeczności Niemców besarabskich. Ich wizyta, w przeddzień rocznicy napaści Niemiec na Polskę, była okazją do rozmowy o pobycie kilku rodzin z tej grupy w trakcie II wojny światowej w Golęczewie. W latach 1940-1942, na mocy decyzji niemieckich…
Album rodziny Arwa z Tysiąclecia 8b
Skromny, nieistniejący już budynek nad stawem był do 1945 r. w posiadaniu niemieckiej rodziny Arwa. W kwietniu br. odezwała się do mnie pochodząca z tej rodziny pani Sybille Zschorn z domu Arwa. Dzieki niej możemy oglądać zdjęcia sprzed niemal 100 lat. Rodzina „Arwów znad stawu”, podobnie jak inne o tym…
Radliniec: kuzyn Golęczewa pod Jarocinem
Modelowa niemiecka wieś – jak Golęczewo, ale jakże inna. 13 gospodarstw, budynki z czerwonej cegły, wszystkie podobne do siebie. Bo też powstały w zupełnie innej epoce niż Golenhofen. Radliniec, położony wśród bezkresnych pól między Nowym Miastem nad Wartą i Jarocinem, wyróżnia się spośród innych wielkopolskich wsi. Widać, że wieś powstała…
Album Teresy Kostańskiej-Jasik i rodziny Sroków
Udostępnione przez panią Teresę Jasik (z domu Kostańska) zdjęcia prezentują ówczesnych mieszkańców wsi w chwilach wolnych – podczas rodzinnych spotkań, na spacerach… Przenieśmy się do Golęczewa lat 20-tych i 30-tych XX wieku… Ojciec Pani Teresy, Zygmunt Kostański (1893-1971), pochodził z Kościana. Po służbie w wojsku pruskim na wschodnim froncie piewrwszej…
1929: Sympatie polityczne golęczewskich radnych
Trudno w to dzisiaj uwierzyć. W 1929 roku musiało to być normalne: zapewne na polecenie wyższych władz, ktoś spisał w notatce urzędowej polityczne sympatie członków rady sołeckiej. Były to pierwsze lata rządów tzw. sanacji – czyli politycznych zwolenników Józefa Piłsudskiego. Od zamachu majowego w 1926 roku wzmacniali oni dominację w…
Lata 40te: Archiwum rodziny Gattke
Urodzona w Golęczewie Ursula Fischer z domu Gattke udostępniła zdjęcia z rodzinnego albumu. Jej dziadek przywędrował do Golęczewa z Łodzi. Dziadek, Erdmann Gattke pochodził z Pabianic, zaś babcia Melitta Franke – z Antoniewa pod Łodzią. Pobrali się w 1903 r. w Łodzi, gdzie Erdmann pracował w fabryce tekstyliów. Kiedy przybyli…
1923: W Golęczewie z Dmowskim
Janina z Puttkamerów Żółtowska pozostawiła ciekawe wspomnienia, spisane w formie dziennika. Na jego kartach pojawia się i Golęczewo. Pochodząca z Kresów Wschodnich arystokratka wyszła w 1910 roku za wielkopolskiego ziemianina hrabiego Adama Żółtowskiego. W 1919 r. zamieszkali w Poznaniu, a Adam Żółtowski objął katedrę historii filozofii nowożytnej na poznańskim uniwersytecie.…
Roman Sroka i jego wojenne dzieje
Przedwojenny właściciel golęczewskiego zajazdu z oczywistych względów był jedną z najbardziej znanych postaci wsi. Dzięki wspomnieniom jego syna Janusza możemy dowiedzieć się, jak wyglądały najtrudniejsze, wojenne lata Romana Sroki. Golęczewską gospodę nabyli w pierwszej połowie lat 20-tych rodzice Romana – Wincenty i Józefa z d. Maćkowiak. Urodzony w 1902 roku…
1933: Golęczewianie witają biskupa Dymka w Sobocie
Odwiedziny biskupa w parafii były dla lokalnej społeczności doniosłym wydarzeniem. W golęczewskich archiwach rodzinnych zachowały się zdjęcia z wizytacji biskupiej w kościele w Sobocie. Walentego Dymka witała uroczysta banderia z udziałem gospodarzy z Golęczewa. Walenty Dymek urodził się w chłopskiej rodzinie w Połajewie w 1888 r. Święcenia przyjął w 1912…
1928: Wizytacja golęczewskiej szkoły
Czworo brudnych dzieci, trzynaścioro zawszonych, ze świerzbem – pięcioro… Ale sam budynek – generalnie na plus. Na podstawie niepozornej teczki „Akt Lekarza Powiatowego Powiatu Poznańskiego” możemy sobie wyrobić obraz golęczewskiej szkoły sprzed stulecia. Akta Archiwum Państwowego w Poznaniu zawierają zapisy urzędowych wizytacji, odbywanych w latach międzywojennych. Najstarszy dokument pochodzi z…
Losy mieszkańców z Dworcowej 28 we wspomnieniach Izabeli Lamch-Dolaty
Pani Izabela Dolata z domu Lamch podzieliła się z nami obszernymi wspomnieniami o mieszkańcach domu przy Dworcowej 28 i udostępniła zdjęcia z rodzinnego archiwum. Rodzice Pani Izabeli (Franciszek Lamch i Zofia z domu Malesa) przeżyli podczas II wojny prawdziwą traumę na wygnaniu. Ale oddajmy głos Autorce wspomnień… Losy mieszkańców Golęczewa…
Majdany, między Golęczewem a Złotkowem
Jeszcze w czasie II wojny światowej było tu koło 10 domów. Dzisiaj po tym osiedlu nie ma już śladu. Jak wyglądały Majdany – możemy zobaczyć dzięki zdjęciom udostępnionym przez rodzinę Kozieł z Golęczewa, a także dokumentom od Witolda Rewersa. Majdany powstały przed II wojną św. nieco na północ od obecnego…
Jan Figna: z Golęczewa do Dachau
Krótkie cztery lata trwała golęczewska emerytura wybitnego działacza samorządowego, burmistrza trzech polskich miast. W 1941 roku Jan Figna wrócił do Golęczewa – a dokładniej, urna z jego prochami. Jan Figna pochodził z Górnego Śląska – urodził się w 1886 r. Nowych Hajdukach (dziś to część Chorzowa). Przeniósł się do Wielkopolski,…
Cyplikowie: gospodarze z Lipowej 3
Rodzina Cyplików przybyła w latach 20-tych do Golęczewa z niedalekiej okolicy. Jej przedstawicieli możemy poznać dzięki zdjęciom udostępnionym przez Jarosława Cyplika. Stanisław Cyplik (ur. 1907) pochodził z Zaborowa pod Śremem, a w Golęczewie przebywał od 1926 roku. Wraz z żoną Anastazją z domu Fijak (ur. 1903; Fijakowie pochodzili z okolic…
Rodzina Arwa – golęczewscy potentaci z Węgier
Nie było wśród niemieckich osadników w Golenhofen bardziej znaczącego nazwiska niż Arwa. Spokrewnieni ze sobą Arwowie posiadali kilka gospodarstw, a ich senior pełnił rolę sołtysa. Zanim przybyli do Golęczewa, mieli za sobą kilka etapów dalekich migracji. Ten starszy mężczyzna na zdjęciu to niemal na pewno Heinrich I Arwa, senior golęczewskich…
Album rodziny Kozieł
Kto nie zna w Golęczewie smaku czereśni z sadu Państwa Kozieł? Dzięki uprzejmości Mirosławy i Marka Kozieł możemy teraz poznać historyczne zdjęcia z ich rodzinnego albumu. Rodzice Marka Kozieła – Irena i Stanisław – pobrali się w ostatnich dniach II wojny – 6 maja 1945 roku. Zdjęcie w nagłówku strony…
Rodzina Goch: bracia z Lipowej
Pochodzili z Rzeszowskiego, od stu lat są wśród najbardziej znaczących rodzin Golęczewa. Dzieje rodziny Gochów poznajemy dzięki opowieściom Bronisława Gocha – golęczewskiego seniora (ur. 1935 r.), do których ciekawe uzupełnienia przynosi… dokument z „logo” niesławnego SS. Opowieść zaczyna się od Jana Gocha, pochodzącego z Majdanu Sieniawskiego. Jest to miejscowość na…
1940: Szkoła w czasie okupacji
Początek wojny zastał golęczewską szkołę w trakcie przebudowy. W 1940 roku budynek stał pusty, a o jego stanie szczegółowo informuje niemiecki protokół inwentaryzacyjny, zachowany w poznańskim Archiwum Państwowym. Później w szkole uczyły się wyłącznie niemieckie dzieci, o czym opowiedział mi nieco pan Bronisław Goch, mieszkaniec Golęczewa. „Zachodnia połowa budynku znajduje…
Biedruski poligon w książce Franka Rohowskiego
Najnowszy, kwietniowy numer „Gazety Sucholeskiej” przypomina o niezwykłej publikacji pewnego Szwajcara, który prywatnym sumptem wydał album z setkami zdjęć z naszej gminy. Książka poświęcona jest sąsiadowi Golęczewa zza miedzy – biedruskiemu poligonowi. Dwujęzyczna książka „Krótka historia poligonu w Biedrusku i jego wyjątkowego sąsiada” to prawdziwy skarb dla amatorów historii naszego…
Cawein, czyli winnica w Golęczewie
W 1911/1912 Peter i Magdalena Cawein przybyli do Golenhofen z Ilbesheim (wówczas Bawaria, a dziś – Nadrenia-Palatynat). Równo sto lat po opuszczeniu Golęczewa przez Magdalenę, jej prawnuk Sebastian Kessler znalazł stronę goleczewo.com, a następnie podzielił się informacjami o historii rodziny. Prawdziwym rarytasem jest szczegółowy opis majątku golęczewskiego gospodarstwa Caweinów. Rodzina…
1945: Mogiła żołnierzy Wehrmachtu pod Golęczewem
Równo 78 lat temu, 9 marca 1945 roku na łąkach między Golęczewem i Zielątkowem polscy milicjanci i radzieccy żołnierze rozbili dużą grupę niemieckich żołnierzy. Zabitych, w liczbie 24, pochowano w zbiorowej mogile przy drodze, na skraju lasu. W 2004 roku Pracownia Badań Historycznych i Archeologicznych „Pomost” dokonała ekshumacji szczątków, które…
Album rodziny Sajnów: na Krętej podczas okupacji
Jak wyglądało życie w Golęczewie podczas niemieckiej okupacji w latach 1939-1945 z perspektywy tych Polaków, którzy nie zostali wysiedleni ze wsi? Oto uwiecznione na fotograficznej kliszy migawki z tamtego mrocznego czasu. Zdjęcia są udostępnione przez pochodzącą z Golęczewa Janinę Sajnę. Rodzice Pani Janiny – Marian i Maria Sajna, przybyli do…
Powstańczy sztandar z Golęczewa i Michał Andrzejeszczak
Oto flaga Towarzystwa Powstańców i Wojaków – koła Golęczewo, Sobota i Zielątkowo, utworzonego w 1925 roku, a skupiającego m.in. uczestników Powstania Wielkopolskiego, wówczas mieszkających w naszej okolicy. Jednym z nich był Michał Andrzejeszczak. Sztandar jest przechowywany w Muzeum Powstania Wielkopolskiego w poznańskim Odwachu. Na jednej stronie sztandaru widzimy nazwę koła,…
Lista zmarłych ewangelików z Golęczewa 1905-1946 – gotowa!
Rozpoczęta we wrześniu 2022 r. praca nareszcie została zakończona. Po przejrzeniu setek aktów zgonu z Golęczewa, przechowywanych w Archiwum Państwowym w Poznaniu oraz w USC w Suchym Lesie, powstała lista osób wyznania ewangelickiego – niemieckich Golęczewian, z których ostatnia – Minna John, urodzona w Baborówku w 1873 r. – zmarła…
1935: Przed stodołą Wygachiewiczów
Historyczne zdjęcie, przed historyczną stodołą. To tutaj, w bezpiecznym ukryciu rodzina Wygachiewiczów ukryła na czas okupacji figurę NMP z centrum Golęczewa, niechybnie ratując ją przed zniszczeniem przez niemieckiego okupanta. Zdjęcie zostało wykonane kilka lat przed tymi zdarzeniami – ok. 1935 roku. Nieistniejąca już stodoła stała z tyłu posesji na Tysiąclecia…
Golęczewo a Powstanie Wielkopolskie
Dlaczego nie „Powstanie Wielkopolskie w Golęczewie”? O tym za chwilę. Poniżej próba odtworzenia obrazu wydarzeń z przełomu 1918 i 1919 roku z perspektywy ówczesnego Golenhofen. Oparta na bardzo skąpych źródłach i wzmiankach w literaturze, oraz na… wyobraźni. Paderewski w Golenhofen Zacznijmy od mocnego uderzenia. W przeddzień wybuchu powstania i na…
Lata 30te: gra KS Prowincja Golęczewo
„Okiem oldboya: był taki klub” to artykuł prasowy, wspominający przedwojennych poprzedników GKS Golęczewo. Dotarł do mnie jedynie wycinek gazety, dlatego niestety nie wiem, z jakiego tytułu pochodzi. Oddajmy głos autorowi, którym był jeden z piłkarzy – Jan Macioszek. „Któregoś dnia seniorowi poznańskich artystów-malarzy zebrało się na piłkarskie wspominki. Pokazał starą…
1919: 62 posłów polskiego Sejmu zwiedza Golęczewo
Golęczewo jeszcze niemieckie, a już pod polskim panowaniem. Taką wieś zwiedzała wielka grupa posłów polskiego Sejmu w zaledwie kilka miesięcy po Powstaniu Wielkopolskim. Relację z tej wizyty, zawierającą bardzo ciekawe spostrzeżenia, można przeczytać w wydawanym w Cieszynie czasopiśmie „Rolnik Śląski”, wydanie z 1 lipca 1919 r. Z artykułu w innym…
1928: tak przebiegała uroczystość odsłonięcia figury NMP
11 listopada, w symboliczną 10 rocznicę odzyskania niepodległości, miała miejsce w Golęczewie wyjątkowa uroczystość. Odnaleziona w archiwum warszawskiej „Gazety Świątecznej” relacja Juliana Wygachiewicza (wydanie z 20 stycznia 1929 r.) barwnie opisuje jej przebieg. Gospodarz domu na Tysiąclecia 2a, ogrodnik i aktywny działacz kółka rolniczego, był jednym z pierwszych Polaków, którzy…
Kto spoczywa na golęczewskim cmentarzu? Lista zmarłych 1905-1922
Na ewangelickim cmentarzu, który widzę z okna domu, nie ma żadnych nagrobków z tablicami. Od lat nie dawało mi spokoju pytanie, kto został tam pochowany. Ta lista daje w dużej mierze odpowiedź i przywraca pamięć o ludziach innego języka, którzy mieszkali w naszym Golęczewie. Kilka tygodni pracy, długie godziny spędzone…
Rodzina Krüger: pierwsi gospodarze na Dworcowej 26
Internet działa cuda. Dzięki wpisowi w niemieckim forum amatorów genealogii udało mi się nawiązać kontakt z potomkini kolejnej rodziny, która mieszkała w Golęczewie ponad 100 lat temu. Dom na Dworcowej 26 jest od ponad 30 lat opuszczony. Dziś przysłonięty jest przez gęstą zieleń, jesienią przybierającą wspaniałe barwy. Przez kilkadziesiąt lat…
Lata 30-te: golęczewskie panny przed szkołą
Przed nami wyjątkowo piękna, nastrojowa fotografia. Przed golęczewską szkołą stoją dwie młode dziewczyny. Postawiony na początku XX wieku budynek jest w doskonałym stanie, przed późniejszymi zniekształceniami i przebudowami. Szkoła tonie w bujnej zieleni. Takie było Golęczewo! W centrum zdjęcia pozują nastolatki – Zdzisława Wygachiewicz(-Sroka) i Maria Walkowiak. Zbliżenie kadru ukazuje…
Dworzec: otwarcie wystawy z dokumentami kolejowymi
W niedzielę 4 września br., podczas imprezy „Historia z nocy się wyłania”, w poczekalni golęczewskiego dworca zostały odsłonięte gabloty z kopiami archiwalnych dokumentów, odnalezionych podczas remontu stacji w 2018 r. Dokumenty na swój specyficzny, urzędowy sposób opisują rzeczywistość, w której funkcjonowały. Poniżej prezentuję kilka z nich, głównie pochodzących z lat…
1922: Julian Wygachiewicz zachęca do osadnictwa w Poznańskiem
Zaledwie rok po zakupie od Niemca domu przy Tysiąclecia 2a, pochodzący z Lubelskiego Julian Wygachiewicz napisał list do redakcji Gazety Świątecznej. Wydrukowany w wydaniu z 11 czerwca 1922 r. list to prawdziwa laurka gospodarki w Poznańskiem. Być może taki był właśnie cel Wygachiewicza (na zdjęciu – z żoną Józefą; zdjęcie…
Album rodziny Durdel
Rodzina Durdel mieszkała w Golęczewie od 1905 do 1945 roku. Mieszkający w Niemczech Manfred Durdel udostępnił nam zdjęcia ze swojego rodzinnego albumu. Na fotografiach oglądamy wieś z perspektywy jednej z tych niemieckich rodzin, które w okresie międzywojennym przyjęły polskie obywatelstwo i pozostały w Golęczewie. Najstarsze z kolekcji zdjęcie pochodzi z…
1904: sikawka strażacka dla Golęczewa
Golęczewska Ochotnicza Straż Pożarna powstała w 1921 roku, ale już kilkanaście lat wcześniej wieś miała już swoją sikawkę, a mieszkańcy ubezpieczali się od pożaru. Archiwalne dokumenty pozwoliły mi ustalić, jak wyglądał model sprzętu, który był w użytku w Golenhofen. W zachowanym w Gnieźnie archiwum Komisji Osadniczej odnalazłem dokumenty z 1904…
Album rodziny Rosinger
Rodzina Rosinger przybyła do Golęczewa prawdopodobnie w 1905 roku, z dalekiego Szemlak pod Aradem w ówczesnych Węgrzech (dziś to zachodnia część Rumunii). Dzięki fotografiom, udostępnionym przez Leszka Tamma, prawnuka Petera i Kathariny Rosinger, mamy niezwykłą okazję zajrzeć do życia codziennego naszej wsi w latach trzydziestych i początku lat 40-tych XX…
Lata 30-te: małżeństwo John-Janakowska
Jak wyglądały relacje „nowych” polskich mieszkańców Golęczewa i „starych” niemieckich osadników w okresie międzywojennym? Ponoć całkiem poprawnie. Zdarzały się nawet mieszane małżeństwa – jak związek Paula Johna i Wacławy Janakowskiej. Lokalizacja fotografii to dom przy ul. Lipowej 5, który ok. 1924 roku zakupił Jan Janakowski od Georga Stiedla. Jego córka,…
1927: zuchwały napad bandycki na Dworcowej 39
„Kurier Poznański” z 22 listopada 1927 r. przynosi mrożącą krew żyłach wiadomość. Pościg za złoczyńcami póki co bez rezultatu. Poniżej treść całej prasowej notatki, Z Wielkopolski – Golęczewo. Zuchwały napad bandycki. W tych dniach nieznani sprawcy włamali się do mieszkania gospodarza Krystjana Kautza. Złoczyńcy weszli do pokoju służebnego, w którym…
1925: koncesja na wyszynk dla golęczewskiej gospody
Przed wojną, tak jak i teraz, trzeba było uzyskać pozwolenie na wyszynk napojów wyskokowych. Zachowane w poznańskim Archiwum Państwowym pismo koncesyjne zawiera szczegółowy plan pomieszczeń parteru gospody, należącej wówczas do państwa Sroków. „Niniejsze zezwolenie jest ważne litylko dla osoby, której zostaje wydane, i uprawnia do prowadzenia przedsiębiorstwa jedynie w ubikacjach…
Lata 20-te: wielka uroczystość w Golęczewie
W pewien letni dzień w centrum wsi do zbiorowego zdjęcia stanęło ponad 100 osób – cywilów, żołnierzy, kobiet i księży. Zebranym towarzyszyło 6 sztandarów. Okazja musiała być wyjątkowa – pytanie, jaka? Cywile w większości mają rogatywki – można przypuszczać, że to weterani Powstania Wielkopolskiego. Wojskowi to niechybnie goście z Biedruska.…
1932: 10-lecie kółka rolniczego w Golęczewie
Wykonany na podwórzu Gospody pod Złotą Gwiazdą zbiorowy portret przedstawia miejscowych i przyjezdnych uczestników uroczystości 10-lecia tej ważnej dla wsi organizacji. Opis na odwrocie zdjęcia głosi: Dnia 16 X 1932 roku. Obchód dziesięciolecia kółka rolniczego w Golęczewie. P.P. (panowie) Mingnowski? z centrali, Fenrych Władysław prezes W.T.K.R. (Wielkopolskie Towarzystwo Kółek Rolniczych)…
1933: chrzciny Romana Lamcha w „Wielkopolaninie”
Wydanie gazety „Wielkopolanin” z 31 października 1933 r. zawiera ciekawą relację z Golęczewa. Chrztowi Romana Lamcha towarzyszył zjazd narodowców, czyli członków partii Narodowa Demokracja (endecja), którzy w dużej umundurowanej grupie pojawili się na mszy w kościele w Sobocie oraz przedefilowali przez Golęczewo. Rodzina Lamchów mieszkała wówczas w domu przy ul.…
1925: Golęczewo na grafice Wilhelma Thiele
W wyniku Powstania Wielkopolskiego i traktatu wersalskiego Niemcy straciły prowincję poznańską, Pomorze Gdańskie i inne ziemie. Tak jak w powojennej Polsce, w Niemczech cały czas żywa była pamięć o utraconych „niemieckich kresach wschodnich”. Nostalgia często łączyła się z jednoznacznie deklarowaną chęcią odzyskania tych ziem – czyli zwykłym rewizjonizmem. Wyrazem tej…
Do śrutownika w gospodzie
Na zdjęciu z prawdopodobnie z końca lat 30-tych Zygmunt Kostański pozuje pod podcieniami budynku gospodarczego golęczewskiej gospody. Zdjęcie przedstawia wóz z ziarnem, przywiezionym do śrutownika znajdującym się w budynku z tyłu (śrutownik służy do śrutowania ziarna zbóż. Efektem finalnym jest śruta, przydatna jako pasza). Obecnie te podcienia są zabudowane. Przed…
1940: Golęczewo z perspektywy samolotu Luftwaffe
Tak wyglądała zabudowa Golęczewa w czasie II wojny światowej. Przed nami fotomapa wydana przez Sonderluftbildabteilung des R.L.M. Gruppe Munster w 1940 roku, na podstawie zdjęcia Luftwaffe. Na zdjęciu możemy się przekonać, jak niewiele zmieniła się zabudowa Golęczewa w okresie międzywojennym – a jednocześnie, jak mała była wieś w porównaniu do…
1926: Julian Wygachiewicz opisuje prace rolne w Golęczewie
10 stycznia 1926 r. w warszawskiej Gazecie Świątecznej ukazał się list Golęczewianina – Juliana Wygachiewicza (Tysiąclecia 2a), zawierający barwny opis ówczesnej gospodarki rolnej. To relacja z odbytej kilka miesięcy wcześniej wizyty rolników z Polesia. Poniżej treść całego artykułu. Pisownia oryginalna. Listy do Gazety Świątecznej. Z Gołęczewa pod Poznaniem. Jak gospodarują…
Golęczewo w archiwalnych rozkładach jazdy
Przystanek kolei w Golenhofen powstał w 1904 roku. Rzućmy okiem na kilka rozkładów jazdy. Pierwszy rozkład linii Posen-Belgard pochodzi z 1914 roku. Co ciekawe, 70 lat później pokonanie dystansu z Poznania do Golęczewa zajmowało więcej czasu niż „za Wilusia”. Rozkłady z lat 30, 40 i 80 ze zbiorów p. Krzysztofa…
Zdjęcia z archiwum Kamili Zamiara-Franczak
Kamila Franczak z domu Zamiara zgodziła się udostępnić zdjęcia z archiwum rodziny Zamiarów. Najstarsze fotografie pochodzą z lat 20-tych. Nieistniejąca już kuźnia i konstrukcja wiatraka pompy wodnej – to tylko niektóre z obiektów Golęczewa uwiecznionych na zdjęciach. Stefan Zamiara był w grupie pierwszych polskich mieszkańców, którzy zakupili domy od niemieckich…
1926: golęczewscy uczniowie dziękują USA
W 1926 roku pod Deklaracją Podziwu i Przyjaźni dla Stanów Zjednoczonych, podpisało się ponad 5 milionów Polaków. Akcja zbierania podpisów była formą podziękowania dla USA za wsparcie udzielone podczas I wojny światowej idei niepodległości Polski – w tym za deklaracje prezydenta Woodrowa Wilsona. Miliony podpisów zostały przekazane prezydentowi USA i…
Dworzec kolejowy w Golęczewie dawniej i dziś
W majowym numerze Gazety Sucholeskiej ukazał się artykuł o golęczewskiej stacji kolejowej, autorstwa Ryszarda Chruszczewskiego i Mariana Bajera. Dziękuję redakcji Gazety za zgodę na zamieszczenie tego tekstu na stronie. Otwarcie stacji w 1906 roku Najwyżsi rangą goście z przedstawicielami rodziny cesarskiej i rządu niemieckiego na czele, przybyli na uroczyste otwarcie…
Golęczewo 
Musisz być zalogowany, aby dodać komentarz.