Historia przed 1901

Przez wieki Golęczewo było wsią o drugorzędnym znaczeniu, położoną w oddaleniu od głównych dróg.

  • XI-XIII wiek – początki wsi Golęczewo według badań archeologicznych. Wykopaliska wskazują, że osadnictwo istniało wzdłuż strumyka płynącego ze wschodu na zachód, przez stawy w ciągu dzisiejszych ulic Wodna-Stawna-Tysiąclecia.

  • Koniec XIII wieku – Golęczewo zostaje własnością mieszczańskiej rodziny Tomasza z Gubina, zasadźcy czyli pierwszego wójta Poznania (według opracowania „Średniowieczne Golęczewo”, prof. Izabela Skierska).

  • 1313 – pierwsza zachowana wzmianka o wsi w źródłach. Biskup poznański Andrzej Zaremba erygował w katedrze poznańskiej altarię, uposażając ją m.in. w dziesięcinę z ról Piotra w Golęczewie (in Golenzcovo). Ta wzmianka wskazuje, że pierwotną nazwą wsi było Goleńcowo.

  • XIV-XV wiek – wieś przechodzi w ręce właścicieli wywodzących się z drobnego rycerstwa, ulegając podziałom na części. Golęczewo podlega parafii w Sobocie.

  • Przełom XV/XVI w. – lata 30te XVII w. – Golęczewo należy do rodziny Sobockich, średniozamożnej szlachty pełniącej rolę lokalnych liderów, właścicieli m.in. Soboty, Nieczajny i Złotkowa.

  • 1844 – podział uwłaszczeniowy majątku golęczewskiego. Prawo do uwłaszczenia i ziemię otrzymało pięć osób (Wojciech Ruta, Wojciech Pietrucha, Marianna Antonina Wojtysiakówna, Walenty Szymankiewicz, Jakub Kromoliński)

  • Przełom XIX/XX w. – golęczewski majątek jest bardzo zaniebdany i przechodzi często z rąk do rąk.

  • 1901 – niemiecka Komisja Kolonizacyjna kupuje majątek Golęczewo od ostatniego polskiego właściciela – Zygmunta Błociszewskiego. Za 623 ha Błociszewski otrzymał 530 tysięcy ówczesnych marek.

W kolejnych latach wieś miała swoje „pięć minut” w wielkiej historii, bardziej znana jako Golenhofen.

Tak wyglądało „polskie” Golęczewo na początku XX w. Ta unikalna fotografia przedstawia nieistniejące już domy przy ul. Tysiąclecia, widziane od strony skrzyżowania z Dworcową. Te budynki zostały zburzone ok. 1905 r., podczas drugiej fazy budowy wzorcowej wsi niemieckiej.
Mapa z końca XIX wieku – jeszcze „polskie” Golęczewo, sprzed budowy wzorcowej wsi dla niemieckich kolonistów. Dzisiejsze główne skrzyżowanie Dworcowa/Tysiąclecia/Lipowa było poza zasięgiem zabudowań. Północną część wsi zajmowała siedziba majątku z dworem, zabudowaniami gospodarczymi i ogrodem nad stawem.

Zobacz wpisy

1861: XIX-wieczne Golęczewo na mapie katastralnej

Kilkanaście domów wzdłuż dzisiejszej ul. Tysiąclecia, oraz zabudowania majątku nad stawem – taki obraz wsi przedstawia szczegółowa mapa katastralna, dostępna w poznańskim Archiwum Państwowym. Golęczewo sprzed 160 laty było naprawdę bardzo podrzędną miejscowością! Mapa jest „wielowarstwowa”. Została stworzona w 1861 r., ale na podstawie starszej mapy z 1847 r., przy…

1897: tak wyglądały zabudowania golęczewskiego majątku

Stajnie, obory, stodoły – wszystko to mieściło się pomiędzy obecnymi ulicami: Krętą, Cichą, Stolarską i Krzywą. Rozplanowanie zburzonych przed ponad 100 laty budynków majątku udało mi się zrekonstruować dzięki rysunkowi w polisie ubezpieczeniowej z 1897 r. BudynekMateriał / dachWymiary (w stopach) dł. x szer. x wys.1/ Dom mieszkalny (dwór)Murowany, kryty…

1875: sposób na myszy z golęczewskiego majątku

Jak zwalczał polne myszy Theodor Bayer, właściciel Golęczewa? O tym dowiadujemy się z pewnego czasopisma gospodarskiego, wydanego w 1875 roku. Theodor Bayer był emerytowanym oficerem pruskiej armii. Jako właściciel golęczewskiego majątku, utrzymywał dobre stosunki z Polakami (miał żonę Polkę). Poniższy artykuł o tytule „Neue Vertilgungsart der Feldmäuse” pochodzi z wydanej…

Wiatrak (prawie) w Golęczewie

Wielkopolski krajobraz przed 150 czy 200 laty był dosłownie usiany wiatrakami. Ze starych map wynika, że w Golęczewie nie było nigdy wiatraka, ale najbliższy stał od wsi przysłowiowy „rzut beretem”. Na mapach od końca XVIII wieku aż do gdzieś 60-tych lat XIX wieku można się przekonać, że wiatrak stał w…

Golęczewo i okolice na 10 starych mapach

Korzystając z dobrodziejstwa digitalizacji zasobów archiwalnych, możemy się wybrać w podróż w czasie. Na mapach, wydanych w ciągu ostatnich trzystu lat, obserwujemy jak mocno zmieniła się nasza okolica i sposób jej przedstawienia. Kiedy pierwszy raz zobaczymy na mapie Golęczewo? Jakie wsie istniały w okolicy, a już dawno zniknęły? Przekonajmy się.…

Nepomucenowo: zapomniany folwark pod Golęczewem

Dzisiaj wieczorem wybrałem się na spacer tam, gdzie w XIX wieku istniała niewielka miejscowość Nepomucenowo. Mieszkańcy Golęczewa znają to miejsce – przy torach kolejowych, pomiędzy salonem Mercedesa Duda-Cars a przejazdem kolejowym. Miejscowości i ich nazwy pojawiają się i znikają bez żadnego śladu. Jedną z takich wsi, czy raczej zamieszkanych folwarków,…

Cmentarze choleryczne koło Golęczewa

W niedzielne popołudnie odbyliśmy rowerową wycieczkę do mało znanych miejsc pochówku ofiar epidemii cholery w Żydowie i Świerkówkach. Epidemia cholery powracała w XIX wieku kilkukrotnie, zbierając krwawe żniwo także w naszym regionie. Na silnie zakaźną chorobę nie znano lekarstwa i umierały na nią całe rodziny, nieraz w kilka dni. Zmarłych…

Ogłoszenia drobne z XIX wieku

W dawnej lokalnej prasie można znaleźć nieliczne ogłoszenia związane z Golęczewem. Odnoszące się do drobnych gospodarskich spraw, są świadectwem ostatnich lat „polskiej” wsi sprzed przejścia majątku w posiadanie niemieckiej Komisji Kolonizacyjnej. Źródła ogłoszeń: Wielkopolanin R. 7, nr 183 (11 sierpnia 1889)Kreisblatt des Kreises Posen-West. Jg. 9, Nr. 25 (24 Juni…

Grobowce sprzed 5500 lat w Lesie Sobockim

Las nad Samicą nieopodal Golęczewa skrywa niedawno odkryte megalityczne grobowce, typowe dla tzw. kultury pucharów lejkowatych. Pierwsze badania archeologiczne zostały przeprowadzone w 2019 roku przez Wydział Archeologii UAM i Muzeum Archeologiczne w Poznaniu (więcej na temat tych badań). Pomiędzy dawnym rozlewiskiem a leśną drogą znajduje się pięć wachlarzowato ułożonych nasypów…