1906: Jules Huret odwiedza golęczewską szkołę

„Jedyna klasa jest doskonale czysta. Na białych ścianach krótki fryz, przedstawiający małe dziewczynki…”. Oto kolejna część relacji francuskiego dziennikarza Julesa Hureta w Golęczewie – tym razem poświęcona wizycie w szkole. Jest to fragment książki „De Hambourg aux marches de Pologne”. Tłumaczenie: Grzegorz Grupiński.

Nauczycielem w Golęczewie był w tym czasie Richard Janetzky, ale być może opisywany w relacji jegomość z długą brodą to pastor Kleindorff z Rokietnicy. Oddajmy głos Julesowi Huretowi…

Golentschewo to w skrócie szeroka droga, z domami po obydwu stronach, prowadząca do wiejskiego placu. Oto jesteśmy na nim. Pośrodku placu stoi gminna studnia, sześciokątna w kształcie, przykryta piramidalnym dachem z czerwonych dachówek, wspartym na czworokątnych filarach z surowego dębu, na którym wypisano inskrypcje gotyckimi literami.

Rzeźby pulchnych dzieci, stojące na obramowaniu studni, symbolizują rolnictwo, handel i przemysł. Naprzeciwko stoi szkoła, kościół i poczta, mieszczące się w jednym białym gmachu, pokrytym błyszczącymi niebieskimi płytkami. Rustykalna wieża zegarowa wieńczy szczyt szkoły. Napis przy wspólnym wejściu głosi: „Telefon, telegraf”, jako że tej wsi, zagubionej na rozległej równinie, nie brakuje żadnych udogodnień współczesnego życia. Wtem wiejską ciszę ożywiają dziecięce głosy i wibrując, układają się w hymn. Bez wątpienia dochodzą ze szkoły, ku której zmierzamy.

Jedyna klasa jest doskonale czysta. Na białych ścianach krótki fryz, przedstawiający małe dziewczynki, siedzące plecami do siebie, robiące na drutach, oraz czytających chłopców. Na honorowym miejscu – portrety cesarza, cesarzowej, rodziny cesarskiej; zaś na biurku nauczyciela – bukiet stokrotek. Ale klasa jest pusta. To z pobliskiej świątyni dochodzą dziecinne głosy.

Około dwudziestu dziewcząt i chłopców, w większości dzieci rosyjsko-niemieckich, ustawionych na podeście, ćwiczy pod kierunkiem mistrza z długą brodą i niebieskimi okularami śpiewy do niedzielnego nabożeństwa. Chłopcy są boso, niektóre dziewczęta też, inne noszą chodaki i pończochy z grubej niebieskiej lub czerwonej wełny. Ich blond włosy, o barwie spłowiałej przędzy, zwisają w warkoczach na bawełnianych płaszczach, a ich oblicza wydają się być uległe aż do zniewolenia.

„Chłopcy są boso, niektóre dziewczęta też, inne noszą chodaki i pończochy z grubej niebieskiej lub czerwonej wełny”

Mistrz z powagą gra na fisharmonii, oddzielony od swoich uczniów małym ołtarzykiem, nakrytym purpurowym obrusem z wyhaftowanym srebrnym krzyżem. Dwa skromne wazony, wypełnione polnymi kwiatami i trawami, oraz płaskorzeźba przedstawiająca Ostatnią Wieczerzę, to jedyne ozdoby. Kilka ławek stoi na wyłożonej kafelkami podłodze, a gołe ściany ożywia wyłącznie girlanda kwiatów, namalowana temperą.

Kiedy wychodzimy z kościoła, echo śpiewu śledzi nas jeszcze przez kilka chwil, a potem zanika i wkrótce w opustoszałej wiosce słyszymy tylko odległy szum mechanicznej młocarni.

Cdn.

Zobacz też