Szkoła

Najważniejszym budynkiem Golęczewa jest stara szkoła. Została wzniesiona jako dom gminny (Gemeindehaus) i za czasów niemieckiej wzorcowej wsi pełniła podwójną rolę – szkoły i kościoła ewangelickiego.

Budynek składał się z części szkolnej (na lewo) i sali modlitewnej z półkolistymi oknami (na prawo) i wspólnym wejściem w łączniku.

Nad bryłą budynku dominowała wieża zegarowa, a przed szkołą mieściło się ozdobne ujęcie wody (studnia).

Na parterze budynku, po lewej mieściła się klasa szkolna, a po prawej sala modlitewna (Betsaal). Na wprost są schody prowadzące na piętro, na którym mieszkał nauczyciel. W piwnicy zlokalizowano pralnię, pomieszczenia gospodarcze i skład węgla. Pomiędzy szkołą i budynkiem gospodarczym (który już nie istnieje) były cztery toalety i pomieszczenie z pisuarami.

Pierwszy rok szkolny zainaugurowano w 1905 roku. 39 dzieci uczyło się w klasie, ozdobionej kolorowym malowidłem, przedstawiającym dziewczynki robiące na drutach oraz czytających chłopców. Nad drzwiami klasy widniał napis „Bądźcie posłuszni nauczycielom i słuchajcie ich!”

Pierwszym nauczycielem szkoły był Richard Janetzky, który przed przybyciem do Golęczewa uczył w niedalekich Psarskich – obecnie dzielnica Poznania). Do szkoły uczęszczał jego syn Willy, ur. w 1894 w Bukowtze pow. Birnbaum (Międzychód) – prawdopodobnie Bukowiec koło Sierakowa – być może ta informacja wskazuje wcześniejsze miejsce zamieszkania nauczyciela.

Sala modlitewna była wyposażona skromnie – w proste ławy dla około stu osób, skromny ołtarz oraz fisharmonię. Raz na dwa tygodnie nabożeństwo odprawiał tu pastor Kleindorff z Rokietnicy.

Zdjęcie obok to fragment pocztówki, przedstawiającej mszę polową z udziałem wojska, wyruszającego na front I wojny światowej w sierpniu 1914 roku. Pod oknami domu przy ul. Lipowej 2 stoi najprawdopodobniej fisharmonia, wystawiona na czas nabożeństwa z sali modlitewnej.

Po I wojnie światowej sala modlitewna została przejęta przez szkołę. W końcu lat 30-tych niejako „przed nią” do budynku dobudowano kolejną salę szkolną, zmieniając bryłę całości, i jednocześnie – likwidując wieżę zegarową.

Zdjęcia z archiwum Kamili Zamiara-Franczak – golęczewscy uczniowie na schodach szkoły, z dyrektorem Stanisławem Celuchem (lata 50-te).

Kolejna, znacznie większa przebudowa, a raczej rozbudowa, miała miejsce w latach 90-tych. Budynek został znacznie powiększony od strony podwórza. Zdjęcia bezpośrednio sprzed przebudowy (z 1992 r.) – źródło: Zabytek.pl, domena publiczna.

Zobacz wpisy

1906: Jules Huret odwiedza golęczewską szkołę

„Jedyna klasa jest doskonale czysta. Na białych ścianach krótki fryz, przedstawiający małe dziewczynki…”. Oto kolejna część relacji francuskiego dziennikarza Julesa Hureta w Golęczewie – tym razem poświęcona wizycie w szkole. Jest to fragment książki „De Hambourg aux marches de Pologne”. Tłumaczenie: Grzegorz Grupiński. Nauczycielem w Golęczewie był w tym czasie…

Keep reading

1919: 62 posłów polskiego Sejmu zwiedza Golęczewo

Golęczewo jeszcze niemieckie, a już pod polskim panowaniem. Taką wieś zwiedzała wielka grupa posłów polskiego Sejmu w zaledwie kilka miesięcy po Powstaniu Wielkopolskim. Relację z tej wizyty, zawierającą bardzo ciekawe spostrzeżenia, można przeczytać w wydawanym w Cieszynie czasopiśmie „Rolnik Śląski”, wydanie z 1 lipca 1919 r. Z artykułu w innym…

Keep reading

Lata 30-te: golęczewskie panny przed szkołą

Przed nami wyjątkowo piękna, nastrojowa fotografia. Przed golęczewską szkołą stoją dwie młode dziewczyny. Postawiony na początku XX wieku budynek jest w doskonałym stanie, przed późniejszymi zniekształceniami i przebudowami. Szkoła tonie w bujnej zieleni. Takie było Golęczewo! W centrum zdjęcia pozują nastolatki – Zdzisława Wygachiewicz(-Sroka) i Maria Walkowiak. Zbliżenie kadru ukazuje…

Keep reading

1916: pocztówka od golęczewskiego nauczyciela

Sto lat temu pocztówki pełniły rolę esemesów – wysyłano ich mnóstwo, a sprawnie działająca niemiecka poczta dostarczała list w ciągu jednego dnia roboczego na terenie całego państwa. Jedna z nich została wysłana pewnego wiosennego dnia z Golenhofen przez – jak wszystko wskazuje – Richarda Janetzky’iego, nauczyciela w golęczewskiej szkole. Adresatem…

Keep reading

1945: spis uczniów pierwszego powojennego roku szkolnego

141 pozycji liczy lista dzieci, przyjętych do golęczewskiej szkoły w niepełnym roku szkolnym 1945. Wśród uczniów są nazwiska z Golęczewa, ale także ze Złotkowa i ze Soboty. Ta lista to niezwykłe świadectwo burzliwych czasów – powrotu wsi do normalności, w czasie kiedy jeszcze trwały działania wojenne (marzec – maj 1945…

Keep reading

Od Ohio do Melitopola – nowości w spisie osadników Golenhofen

Spis uczniów golęczewskiej szkoły w latach 1905 – 1928 zawiera kilkaset wpisów niemieckich, a także polskich mieszkańców Golęczewa. Dzięki danym z tej księgi udało się ustalić prawdopodobne miejsca pochodzenia kolejnych kilkunastu osadników. Największa grupa przybyszy pochodziła znad Renu – przede wszystkim z Badenii. Spoza ówczesnych Niemiec przyjechały rodziny z dzisiejszej…

Keep reading

Budynek gospodarczy szkoły w rozbiórce

Zbudowana na pocz. XX wieku golęczewska szkoła miała również budynek gospodarczy – częścią uposażenia nauczyciela była możliwość trzymania… świń i krów. Podczas przebudowy szkoły w latach 1994-1995 budynek został rozebrany – z tego czasu pochodzi zdjęcie. Usytuowanie budynku (Wirtschaftsgebäude) pokazuje ten szkic, pochodzący z dzieła architekta Paula Fischera – projektanta…

Keep reading

1905: uroczystość inauguracji golęczewskiej szkoły

18 października 1905 roku w Golęczewie wzniesiono toast za niemieckiego cesarza Wilhelma II – i oddano do użytku budynek szkolny, który golęczewskim dzieciom służy do dziś. Całkiem dokładną relację z tej uroczystości znalazłem w Kreisblatt des Kreises Posen-West (gazeta urzędowa powiatu Poznań-Zachód), wydanie z dnia 19 października. Poniżej treść całego…

Keep reading

1910: Cesarzowa Augusta Wiktoria w Golęczewie

Od 20 do 23 sierpnia cesarz niemiecki i król pruski Wilhelm II i jego małżonka Augusta Wiktoria, odbywali uroczystą wizytę w Poznaniu. Najważniejszym wydarzeniem Dni Cesarskich (Kaisertage) było otwarcie nowowybudowanego zamku na Św. Marcinie. Jak donosi urzędowa gazeta niemiecka, ostatnim punktem intensywnego programu była wizyta cesarzowej w niemieckich wsiach osadniczych,…

Keep reading

1958/59: na kuligu za szkołą

Zdjęcie z archiwum rodziny Janakowskich przenosi nas do zimowego Golęczewa końca lat 50-tych. Roześmiane dzieci siedzą na sankach ciągniętych przez konia. W tle widać dom przy ul. Lipowej 3 i szkołę od podwórza, sprzed przebudowy w latach 90-tych. Po prawej stronie niezachowany budynek – stodoła należąca do posesji szkolnej. Na…

Keep reading

1912: młodzieżowa straż ogniowa

Grupa młodzieży z Golenhofen, stojąca przed wejściem do szkoły – to Jugendwehr, coś w rodzaju „młodzieżówki straży pożarnej”. To unikalne zdjęcie jest częścią zakupionego przeze mnie skanu pocztówki z ok. 1912 roku. Chłopcy ubrani są zgodnie z ówczesną modą w „dorosłe” stroje, przez co wyglądają na dużo starszych. Trzymają flagi…

Keep reading