Kilkanaście domów wzdłuż dzisiejszej ul. Tysiąclecia, oraz zabudowania majątku nad stawem – taki obraz wsi przedstawia szczegółowa mapa katastralna, dostępna w poznańskim Archiwum Państwowym. Golęczewo sprzed 160 laty było naprawdę bardzo podrzędną miejscowością!
Mapa jest „wielowarstwowa”. Została stworzona w 1861 r., ale na podstawie starszej mapy z 1847 r., przy czym zmiany, np. wyburzone w międzyczasie budynki czy ich części, lub też zniesione już granice pomiędzy własnościami, zostały zaznaczone charakterystycznymi skreśleniami.
(warstwa 1) Pierwotną mapę (z 1847 r.) można wiązać z przeprowadzonej w 1844 roku częściowej parcelacji majątku, w wyniku której powstał nowy układ działek we wsi – z własności szlacheckiej zostało wydzielonych kilka gospodarstw dla uwłaszczonych chłopów.
(warstwa 2) Z kolei powstanie mapy w 1861 r. może wynikać ze starań ówczesnego właściciela golęczewskiego majątku – Theodora Bayera. Jego nazwisko pojawia się w kilku miejscach dorysowane ołówkiem przy różnych gruntach, a jeden z dopisków na arkuszu wskazuje, że w 1863 r. dokonywano na tej podstawie jakichś szacunków wartości gruntów, najprawdopodobniej leśnych.
(warstwa 3) Wreszcie najnowsza warstwa mapy to zmiany z 1909 roku. Mapa została wówczas urzędowo unieważniona, w związku z zupełnie nowym podziałem gruntów po założeniu wzorcowej wsi niemieckiej Golenhofen.
Całość zabudowań XIX-wiecznego Golęczewa mieściła się wzdłuż drogi do Chludowa – obecnej ul. Tysiąclecia, począwszy od centralnego skrzyżowania we wsi. Niecałe 10 domów stało po wschodniej stronie drogi, jeszcze mniej – po zachodniej. Po północnej stronie stawu, w rejonie obecnych ulic Kręta-Stolarska-Cicha, zaznaczone są zabudowania majątku.
1 – droga na Chludowo (ul. Tysiąclecia)
2 – istniejący do dziś staw przy ul. Tysiąclecia
3 – dwór, obecnie zachowany w formie dwóch osobnych domów mieszkalnych (Kręta 15 i Kręta 3). Być może to wciąż te same budynki, a być może dwór został zbudowany po 1861 r., na miejscu starszego dworu zaznaczonego na tej mapie
4 – podwórze majątku, otoczone budynkami gospodarczymi. Ich układ nie zmienił się zbytnio aż do końca istnienia majątku (zobacz wpis o 1897 roku)
5 – droga z majątku do folwarku Nepomucenowo (obecna ul. Kręta)
6 – budynek dworski (czworaki?) w miejscu „kamiennego domku” (Tysiąclecia 13). I znów pytanie, czy obecny budynek pochodzi sprzed 1861 r., czy też stoi w tym samym miejscu co dom zaznaczony na mapie.
W 1861 roku nie istniała jeszcze linia kolejowa Poznań-Piła, ale szosa obornicka – owszem. W tym miejscu, gdzie obecnie stoi salon Duda-Cars, istniał niewielki przysiółek, a raczej folwark zwany Nepomucenowo.
Ze starych map możemy wyczytać bardzo dużo, zwłaszcza kiedy uruchomimy wyobraźnię. Ten wpis to nie koniec wycieczek do dziewiętnastowiecznego Golęczewa. W przygotowaniu opis jeszcze starszej mapy – z 1830 roku.
Źródło mapy i skanu: Archiwum Państwowe w Poznaniu. Obróbka graficzna mapy – Elżbieta Krenz (podziękowania!).
Zobacz też
1897: tak wyglądały zabudowania golęczewskiego majątku
Stajnie, obory, stodoły – wszystko to mieściło się pomiędzy obecnymi ulicami: Krętą, Cichą, Stolarską i Krzywą. Rozplanowanie zburzonych przed ponad 100 laty budynków majątku udało mi się zrekonstruować dzięki rysunkowi w polisie ubezpieczeniowej z 1897 r. BudynekMateriał / dachWymiary (w stopach) dł. x szer. x wys.1/ Dom mieszkalny (dwór)Murowany, kryty…
Nepomucenowo: zapomniany folwark pod Golęczewem
Dzisiaj wieczorem wybrałem się na spacer tam, gdzie w XIX wieku istniała niewielka miejscowość Nepomucenowo. Mieszkańcy Golęczewa znają to miejsce – przy torach kolejowych, pomiędzy salonem Mercedesa Duda-Cars a przejazdem kolejowym. Miejscowości i ich nazwy pojawiają się i znikają bez żadnego śladu. Jedną z takich wsi, czy raczej zamieszkanych folwarków,…
Golęczewo 
Musisz się zalogować aby dodać komentarz.