Korzystając z dobrodziejstwa digitalizacji zasobów archiwalnych, możemy się wybrać w podróż w czasie. Na mapach, wydanych w ciągu ostatnich trzystu lat, obserwujemy jak mocno zmieniła się nasza okolica i sposób jej przedstawienia.
Kiedy pierwszy raz zobaczymy na mapie Golęczewo? Jakie wsie istniały w okolicy, a już dawno zniknęły? Przekonajmy się.
Mapa 1 to wydana w 1665 roku karta województwa poznańskiego „Palatinatus Posnannensis in Maiori Polonia primarii”. Na najstarszych zachowanych mapach dokładność z oczywistych względów pozostawia wiele do życzenia. Golęczewa tu nie znajdziemy, jest za to położone niedaleko na dzisiejszym poligonie, nieistniejące już Drogocinsko (późniejszy Drogocin). Mamy też Rostworowo, Sobotę, Napachanie, Ocieszyn (WOCIESSINO).2. Najstarsza mapa, na której udało mi się odnaleźć nazwę Golęczewo, pochodzi z 1778 roku. „Tajna mapa Polski” (Geheime Karte von Polen, Special Karte von Gross-Polen) to materiał przeznaczenia szpiegowsko-wojskowego – dla wojsk pruskich, które przygotowywały się do zajęcia Wielkopolski w ramach kolejnego rozbioru. Ponieważ zakładano marsz armii z północy, mapa ma orientację południową („do góry nogami”). Widać, że autorzy nie znali języka polskiego – stąd zniekształcone, przepisane ze słuchu czy z jakichś ręcznych zapisków nazwy miejscowości. Nasza wieś to GALINSZEWO, Zielątkowo to SZELUNKOWO; Sepno to ZEPSKE (!) a Bytkowo to BILKOWO – nie mówiąc o Rokietnicy zapisanej jako KOKITNICE (!). Skróty V.W. oznaczają folwark (niem. Vorwerk).Prusy zajęły Wielkopolskę i rychło zaczęły się urządzać po swojemu. W przypadku map oznaczało to zmianę na dobre. Opracowana w roku II rozbioru (1793) mapa nr 3 przez Davida Gilly’ego „Mapa Południowych Prus” jest całkiem dokładna, pokazując przebieg dróg i zasięg większych lasów. Mamy też GOLENSZEWO. Zwraca uwagę wyraźnie zaznaczony przebieg głównej drogi północ-południe z Obornik do Poznania. Zauważmy, że z Suchego Lasu prowadziła ona inaczej niż dziś – bardziej wprost na północ, przez nieistniejącą już wieś Drogocin. Golęczewo więc było z dala od głównych dróg – żeby nie powiedzieć, było „dziurą zabitą dechami”. Kolejna mapa nr 4 stanowi interesującą kompilację starych dokumentów i nowoczesnej technologii. Pochodzące z ok. 1807 r. arkusze tzw. map Gaula i Raczyńskiego zostały w ramach projektu (Projekt Cyfrowe edycje map dawnych: perspektywy i ograniczenia na przykładzie „Mapy geograficzno-wojskowej i statystycznej Wielkopolski” (1807-1812) finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki) przetworzone, połączone, pokolorowane i udostępnione publiczności w Internecie. Na podstawie tej staro-nowej mapy możemy sobie wyrobić wyobrażenie o zalesieniu terenu i przebiegu dróg przed ponad 200 laty. Mapa nr 5 z 1821 roku to „Special Karte von dem Posener Kreise”, zatem mapa powiatu poznańskiego z atlasu zarządu okręgu Poznań Wielkiego Księstwa Poznańskiego (Atlas von dem Regierungs Departement Posen im Grossherzogthum Posen, skala ok. 1:160000). To zdaje się pierwsza mapa, na której Golęczewo występuje w dzisiejszej pisowni. Solidne odzwierciedlenie polskich nazw miejscowych wskazuje, że w opracowaniu mapy brały udział osoby polskojęzyczne.
Mapę nr 6 z 1836 roku (z Atlasu Obwodu Regencji Poznańskiej w skali 1:150000) warto wspomnieć ze względu na innowację. Przy nazwach miejscowości pojawia się liczba mieszkańców. Golęczewo zatem zamieszkują 143 osoby, Sobotę 188 a Chludowo 372.
Mapa nr 7 reprezentuje serię tzw. map Reymanna, które były w XIX w. uzupełniane i wznawiane wielokrotnie, w kolejnych edycjach przeznaczonych do powszechnego użytku. To wydanie pochodzi najprawdopodobniej z lat 60-tych XIX wieku. W porównaniu do poprzednich map, mamy tu jeden bardzo istotny szczegół – jest zaznaczona pierwsza linia kolejowa z Poznania do Stargardu i w stronę Szczecina, otwarta w 1848 roku.Pochodząca z 1898 roku mapa nr 8 to zupełnie nowa jakość. Jest to fragment tzw. Messtischblatt, niemieckiej mapy topograficznej w bardzo dokładnej skali 1:25 000. Nawet we współcześnie wydawanych mapach trudno znaleźć tak doskonałe odwzorowanie terenu. Golęczewo widzimy tu o kilka lat przed wielką rewolucją – powstaniem niemieckiej wsi wzorcowej Golenhofen.Mija zaledwie 10 lat i wszystko zmienia się nie do poznania. Zamiast Golęczewa mamy już Golenhofen. Na wschód od Golęczewa pojawia się utworzony na pocz. XX wieku poligon (Truppenübungsplatz Posen). Na poligonie dawne wsie zostały wysiedlone, a ich nazwy – zmienione na niemieckie. Akcja germanizacji nazw postępuje w całej okolicy. Mamy więc GOLDAU (Złotkowo), TRESKOWHOF (Zielątkowo), SCHWEINSCHADEL (Chojnica), WEISSENBURG (Biedrusko), SKALITZ (Knyszyn), NACHOD (Tworkowo), WÖRTH (Trzuskotowo). Mapa nr 9 to wydana w 1909 roku „Umgebungskarte von Posen (Stadt-Kreis Posen und Kreise Posen-Ost u. West)”.Na koniec ciekawostka. Wydana w Rosji w 1905 mapa „Специальная карта европейской России” (skala: 1:420000) pokazuje naszą okolicę opisaną w cyrylicy („GOLENCEWO” w transkrypcji). Pojawienie się takiego opracowania wskazuje, że Rosjanie przed I wojną światową…. bardzo interesowali się Wielkopolską, i bynajmniej nie chodziło tu o turystykę czy handel.
Golęczewo 
Musisz się zalogować aby dodać komentarz.