Historia przed 1901

Przez wieki Golęczewo było wsią o drugorzędnym znaczeniu, położoną w oddaleniu od głównych dróg.

• XI-XIII wiek – początki wsi Golęczewo według badań archeologicznych. Wykopaliska wskazują, że osadnictwo istniało wzdłuż strumyka płynącego ze wschodu na zachód, przez stawy w ciągu dzisiejszych ulic Wodna-Stawna-Tysiąclecia.

• Koniec XIII wieku – Golęczewo zostaje własnością mieszczańskiej rodziny Tomasza z Gubina, zasadźcy czyli pierwszego wójta Poznania (według opracowania „Średniowieczne Golęczewo”, prof. Izabela Skierska).

• 1313 – pierwsza zachowana wzmianka o wsi w źródłach. Biskup poznański Andrzej Zaremba erygował w katedrze poznańskiej altarię, uposażając ją m.in. w dziesięcinę z ról Piotra w Golęczewie (in Golenzcovo). Ta wzmianka wskazuje, że pierwotną nazwą wsi było Goleńcowo.

• XIV-XV wiek – wieś przechodzi w ręce właścicieli wywodzących się z drobnego rycerstwa, ulegając podziałom na części. Golęczewo podlega parafii w Sobocie.

• Przełom XV/XVI w. – lata 30te XVII w. – Golęczewo należy do rodziny Sobockich, średniozamożnej szlachty pełniącej rolę lokalnych liderów, właścicieli m.in. Soboty, Nieczajny i Złotkowa.

• 1844 – podział uwłaszczeniowy majątku golęczewskiego. Prawo do uwłaszczenia i ziemię otrzymało pięć osób (Wojciech Ruta, Wojciech Pietrucha, Marianna Antonina Wojtysiakówna, Walenty Szymankiewicz, Jakub Kromoliński)

• Przełom XIX/XX w. – golęczewski majątek jest bardzo zaniebdany i przechodzi często z rąk do rąk.

• 1901 – niemiecka Komisja Kolonizacyjna kupuje majątek Golęczewo od ostatniego polskiego właściciela – Zygmunta Błociszewskiego. Za 623 ha Błociszewski otrzymał 530 tysięcy ówczesnych marek.

W kolejnych latach wieś miała swoje „pięć minut” w wielkiej historii, bardziej znana jako Golenhofen.

Zobacz wpisy

56 wieków historii: Danuta Żurkiewicz o badaniach grobowców w Lesie Sobockim

O odkryciu pięciu grobowców kultury pucharów lejkowatych w lesie koło Golęczewa pisaliśmy już w 2021 roku. Teraz, specjalnie dla czytelników strony goleczewo.com, o prowadzonych tam badaniach opowiada dr Danuta Żurkiewicz z Wydziału Archeologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Kto i jak odkrył grobowce? Grobowce w Sobocie zostały odkryte „zdalnie” w 2018 roku,…

1880: Ksiądz Grabowski, oficer Bayer i Kulturkampf

Przenosimy się w czasy początku Kulturkampfu – walki państwa pruskiego z Kościołem katolickim, która w Poznańskiem często łączyła się ze zwalczaniem polskości jako takiej. W Chludowie jako wikary pracuje ksiądz Józef Grabowski, szykanowany przez pruską administrację. Jednocześnie, utrzymuje świetne stosunki z Niemcem, protestantem, właścicielem dóbr golęczewskich – Theodorem Bayerem. Urodzony…

1838: Pogrzeb Jana Gorczyczewskiego, właściciela Golęczewa

Jan Gorczyczewski nabył majątek w Golęczewie prawdopodobnie między 1817 a 1820 rokiem. Wsławił się nieprzejednaną postawą wobec planów uwłaszczenia chłopów w Poznańskiem (pisał o tym Marian Bajer w swojej pracy „Dwaj Golęczewianie opisani przez historyków”). Okazuje się, że była to całkiem znamienita i zasłużona postać, o czym świadczy zamieszczony poniżej…

1893: Przestępstwo za 10 fenigów

Pruski wymiar sprawiedliwości był znany ze swojej drobiazgowości, ale trafić do sądu za kradzież kilku topolowych gałązek? A jednak to przydarzyło naprawdę. Przeczytajmy, co donosi Posener Zeitung z 29 października 1893 roku. 27 marca (1893 r.) parobek od koni Józef Sklepik był w drodze z Golenczewa do Chludowa. Odciął od…

Nowość: Lista właścicieli golęczewskiego majątku

Nie było łatwo pozbierać strzepy informacji o ziemianach, którzy rezydowali w skromnym dworze nad stawem w Golęczewie. To, co mi się udało zgromadzić, udostępniłem na nowej stronie. Mam nadzieję, że w przyszłości ta strona zostanie wzbogacona o nowe informacje. Na fotografii w nagłówku strony – Antoni Błociszewski, który kupił posiadłość…

Na spacer do dawnego folwarku Imbierowo

Malownicza łąka nad Samicą to idealny cel dłuższego spaceru. Od głównego skrzyżowania w Golęczewie to 3 kilometry. Ładnie jest tu zwłaszcza wtedy, kiedy rzeczka wylewa i tworzy w tym miejscu spore rozlewisko. Mało kto wie, że jeszcze kilka pokoleń temu mieściło się tu siedlisko o nazwie Imbierowo. Był to folwark,…

1874: Awantura w sucholeskiej karczmie

„Kuryer Poznański” z 4 czerwca 1875 r. donosi o sądowych wyrokach Franciszka Hildebrandta z Golęczewa i jego kompanów. Barwny opis burdy z jego udziałem przemawia do wyobraźni. Zginął człowiek, a kary zaskakująco niskie. Oto pełna treść artykułu. Zachowana oryginalna pisownia, z archaicznym już pochylonym „é”. Zdjęcie w nagłówku: WBC (Wielkopolska…

Dom dróżnika dawniej i dziś

Położony na uboczu wsi kolejowy domek na ul. Cichej to jeden z najstarszych budynków w Golęczewie. Zwróciłem na niego uwagę dopiero teraz, kiedy otrzymałem zdjęcie tego budynku, wykonane przed laty. Prawie wszystkie stare domy w Golęczewie zostały zbudowane na pocz. XX wieku, podczas tworzenia wzorcowej wsi niemieckiej. Tymczasem linia kolejowa…

1861: XIX-wieczne Golęczewo na mapie katastralnej

Kilkanaście domów wzdłuż dzisiejszej ul. Tysiąclecia, oraz zabudowania majątku nad stawem – taki obraz wsi przedstawia szczegółowa mapa katastralna, dostępna w poznańskim Archiwum Państwowym. Golęczewo sprzed 160 laty było naprawdę bardzo podrzędną miejscowością! Mapa jest „wielowarstwowa”. Została stworzona w 1861 r., ale na podstawie starszej mapy z 1847 r., przy…

1897: tak wyglądały zabudowania golęczewskiego majątku

Stajnie, obory, stodoły – wszystko to mieściło się pomiędzy obecnymi ulicami: Krętą, Cichą, Stolarską i Krzywą. Rozplanowanie zburzonych przed ponad 100 laty budynków majątku udało mi się zrekonstruować dzięki rysunkowi w polisie ubezpieczeniowej z 1897 r. Budynek Materiał / dach Wymiary (w stopach) dł. x szer. x wys. 1/ Dom…

1875: sposób na myszy z golęczewskiego majątku

Jak zwalczał polne myszy Theodor Bayer, właściciel Golęczewa? O tym dowiadujemy się z pewnego czasopisma gospodarskiego, wydanego w 1875 roku. Theodor Bayer był emerytowanym oficerem pruskiej armii. Jako właściciel golęczewskiego majątku, utrzymywał dobre stosunki z Polakami (miał żonę Polkę). Poniższy artykuł o tytule „Neue Vertilgungsart der Feldmäuse” pochodzi z wydanej…

Wiatrak (prawie) w Golęczewie

Wielkopolski krajobraz przed 150 czy 200 laty był dosłownie usiany wiatrakami. Ze starych map wynika, że w Golęczewie nie było nigdy wiatraka, ale najbliższy stał od wsi przysłowiowy „rzut beretem”. Na mapach od końca XVIII wieku aż do gdzieś 60-tych lat XIX wieku można się przekonać, że wiatrak stał w…

Golęczewo i okolice na 10 starych mapach

Korzystając z dobrodziejstwa digitalizacji zasobów archiwalnych, możemy się wybrać w podróż w czasie. Na mapach, wydanych w ciągu ostatnich trzystu lat, obserwujemy jak mocno zmieniła się nasza okolica i sposób jej przedstawienia. Kiedy pierwszy raz zobaczymy na mapie Golęczewo? Jakie wsie istniały w okolicy, a już dawno zniknęły? Przekonajmy się.…

Nepomucenowo: zapomniany folwark pod Golęczewem

Dzisiaj wieczorem wybrałem się na spacer tam, gdzie w XIX wieku istniała niewielka miejscowość Nepomucenowo. Mieszkańcy Golęczewa znają to miejsce – przy torach kolejowych, pomiędzy salonem Mercedesa Duda-Cars a przejazdem kolejowym. Miejscowości i ich nazwy pojawiają się i znikają bez żadnego śladu. Jedną z takich wsi, czy raczej zamieszkanych folwarków,…

Cmentarze choleryczne koło Golęczewa

W niedzielne popołudnie odbyliśmy rowerową wycieczkę do mało znanych miejsc pochówku ofiar epidemii cholery w Żydowie i Świerkówkach. Epidemia cholery powracała w XIX wieku kilkukrotnie, zbierając krwawe żniwo także w naszym regionie. Na silnie zakaźną chorobę nie znano lekarstwa i umierały na nią całe rodziny, nieraz w kilka dni. Zmarłych…

Ogłoszenia drobne z XIX wieku

W dawnej lokalnej prasie można znaleźć nieliczne ogłoszenia związane z Golęczewem. Odnoszące się do drobnych gospodarskich spraw, są świadectwem ostatnich lat „polskiej” wsi sprzed przejścia majątku w posiadanie niemieckiej Komisji Kolonizacyjnej. Źródła ogłoszeń: Wielkopolanin R. 7, nr 183 (11 sierpnia 1889) Kreisblatt des Kreises Posen-West. Jg. 9, Nr. 25 (24…

Grobowce sprzed 5500 lat w Lesie Sobockim

Las nad Samicą nieopodal Golęczewa skrywa niedawno odkryte megalityczne grobowce, typowe dla tzw. kultury pucharów lejkowatych. Pierwsze badania archeologiczne zostały przeprowadzone w 2019 roku przez Wydział Archeologii UAM i Muzeum Archeologiczne w Poznaniu (więcej na temat tych badań). Pomiędzy dawnym rozlewiskiem a leśną drogą znajduje się pięć wachlarzowato ułożonych nasypów…