W literaturze, w tym także prasie niemieckiej sprzed I wojny światowej, można znaleźć różne i sprzeczne informacje o pochodzeniu osadników, sprowadzonych do wsi wzorcowej Golenhofen. Na przykład, że niektórzy przybyli z Bośni; lub też że wśród nich nie było miejscowych Niemców, bo byli zbyt skłonni do polonizacji. Z poszukiwań w archiwach wiedziałem już, że było inaczej; ale dodatkową, bardzo rzeczową informację przyniósł pewien dokument z berlińskiej biblioteki.
Dokument, wydany chyba w 1908 roku (choć na podstawie wcześniejszych danych), opisuje dwie wsie, niedawno kupione przez Komisję Osadniczą na północ od Poznania – Golęczewo i Piątkowo (Schönherrnhausen). Krótki, ale rzetelny opis dostarcza też garści informacji gospodarczych i ekonomicznych. Poniżej zamieszczam niemal całą część dotyczącą Golęczewa.
Majątek osadniczy Golenhofen, dawniej Golenczewo, powiat Poznań-Zachód
Majątek Golenczewo został zakupiony w październiku 1901 roku na licytacji przymusowej. Poprzednim właścicielem był Polak Zygmunt von Blociszewski. Cena za majątek o powierzchni 628 ha wyniosła 575 tysięcy marek, czyli średnio 915 marek za 1 hektar i 106,5 marek za 1 markę dochodu netto z nieruchomości. W 1904 roku Golenhofen zostało przeznaczone do zasiedlenia 40 gospodarstw osadniczych; zasiedlenie jest już zakończone.
Dokument przytacza dane o pochodzeniu osadników. Na ich podstawie przygotowałem tę grafikę. Liczby oznaczają ilość rodzin (dla Golęczewa – w sumie 40). Więcej o pochodzeniu golęczewskich osadników tutaj…
Porównanie informacji o Golęczewie i Piątkowie pokazuje, jak bardzo zróżnicowane były te społeczności.
| Golenhofen-Golenczewo | Schönherrnhausen-Piontkowo |
| 1 – Hanower 3 – Saksonia 1 – Brandenburgia 2 – Śląsk 4 – Poznańskie 8 – Badenia 3 – Nadrenia-Palatynat 9 – Rosja 9 – Węgry | 20 – Bawaria 2 – Hesja 1 – Wirtembergia 10 – Hesja-Nassau 2 – Westfalia 3 – Saksonia 4 – Brandenburgia 2 – Śląsk 2 – Lippe-Detmold 5 – Poznańskie 6 – Rosja 7 – Austria |
Gleby na terenie posiadłości obejmują bogatą w próchnicę gliniastą glebę, czasami ścisłą gliniastą glebę na mniej lub bardziej przepuszczalnym podłożu gliniastym, aż po czystą, drobnoziarnistą glebę piaszczystą, którą można znaleźć głównie na wzgórzach we wschodniej części pól. Stan upraw uległ [od czasu przejęcia majątku przez Komisję Osadniczą od Błociszewskiego] znacznej poprawie, dzięki energicznej, administracji tymczasowej. W Golenhofen znajdują się stosunkowo niewielkie obszary łąk. Wartość odwadniania szacuje się na około 150 marek/hektar.
Większość zagród została wybudowana przez Komisję Osadniczą na gotowo; budynki składające się z domu, stajni i stodoły kosztowały średnio od 10 do 11 000 marek. Osadnicy część tych kosztów opłacali gotówką, resztę zaś spłacali w ratach jako pozostałą kwotę zakupu. Renta czynszowa płacona od wartości gruntu wynosi 2,25% dla terenów zabudowanych i 2,75% dla terenów niezabudowanych.
Golenhofen należy do parafii ewangelickiej Rokietnice; nowo wybudowany kościół oddalony jest o 6 km. We wsi wybudowano nową szkołę ewangelicką, w której urządzono salę modlitewną do odprawiania nabożeństw. Osada wyposażona jest także w ogólnodostępną pralnię i piekarnię oraz wagę; dodatkowo stworzono sieć wodociągową, do której przyłączone są wybudowane już zagrody oraz istnieje możliwość podłączenia pozostałych.
Golenhofen tworzy odrębny okręg majątkowy i jest przekształcone w niezależną gminę wiejską. Dla tej gminy planowane jest dotowanie gruntów w wysokości do 5% całkowitej wartości kredytu.
Sytuacja komunikacyjna jest bardzo korzystna. Osiedle położone jest przy szosie Poznań-Oborniki, 17 km od stolicy prowincji i 14 km od Obornik. Jest też przystanek na linii kolejowej Poznań-Piła.
W Golenhofen działa kasa pożyczkowa Raiffeisena.
Wydawnictwo zawiera też ciekawą, choć schematyczną mapkę obu majątków i północnych okolic Poznania. Zaznaczona jest na przykład wieś Knyszyn, która została zlikwidowana parę lat wcześniej, w związku ze stworzeniem poligonu.
W północno-wschodniej części Golęczewa warto zauważyć napis „bäuerlich” („chłopskie”). To jest jedyna część wsi, niewykupiona przez niemiecką Komisję Osadniczą. To tutaj, przy dzisiejszej ul. Spokojnej, mieściły się jedyne gospodarstwa z polskimi właścicielami (m.in. rodziny Sroków).
Golęczewo 
Musisz być zalogowany, aby dodać komentarz.